Lijnbaanstraat

De Lijnbaanstraat is een tijdje vervlochten geweest met het Boomgaardspad.

De achtertuinen van de noordzijde lagen aan het Boomgaardspad, dat doorliep tot aan de Dominee Baxstraat.

Aan de zuidzijde was vanaf de Tuiniersstraat naar het oosten weiland, waarop later rond 1956 de groenteveiling werd gebouwd.

Zelf liep ik wel eens door de Lijnbaanstraat op weg van huis naar mijn opa en oma op de Peperstraat of naar een klasgenoot Jan Bron die op nummer 26 woonde.

Nog eerder passeerde ik het begin van de Lijnbaanstraat als ik over de Tuiniersstraat naar de kleuterschool liep.

Veel meer herinneringen heb ik niet aan de straat, maar toch hoop ik dat de foto’s en teksten bij de lezer verhalen losmaken die gedeeld kunnen worden in de reacties bij dit document of bij de afzonderlijke foto’s in het fotoalbum.

De Lijnbaanstraat zelf werd rond 1900 aangelegd, samen met de Transvaalbuurt (De Wetstraat, Krugerstraat). Het was een typische straat voor arbeiders, die geen tijd en geld hadden om zelf een huis te bouwen.

20200827-044 1897-02-26 Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad P2 Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

De agenda van de gemeenteraad van Zaandam bevatte in 1897 het onderwerp van naamgeving.

20201202-017 1919 Nieuwe straatnamen (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1919-12-09 p1)

In 1919 was de Lijnbaanstraat al helemaal ingeburgerd en konden ook de nieuwe andere straatnamen vastgesteld worden.

De Lijnbaanstraat dankt zijn naam aan de zeer grote lijnbanen die hier lagen, in de 17^e eeuw werden hier de touwen en kabels voor de zeeschepen gemaakt.

20190509-002 Lijnbaanstraat tekst (Gonda Kreeft in FB-groep Zaandam Toen en Nu)

In het stukje wordt ook gesproken van het Roozendaal. Dat had niets met de Lijnbaanstraat te maken, maar in een stukje dat ik aantrof op een pagina van de Molen Database, wordt het duidelijker. In een reactie op een foto in de groep Zaandam Toen en Nu maakte Jan Stuurman mij hierop attent:

“Op 5 december 1777 werd in een boedelscheiding (mogelijk die van Dirk Bakker) genoemd: ‘Een stuk land en het erf van d’afgebrande molen d’Arend, te Zaandam oost, benoorden ’t Roosendaal.’ Het Rozendaal was een niet meer bestaand pad in Zaandam-Oost, het lag ten oosten van de Zuiddijk, tegenover het Kattegat.”

20190509-003 Kaart van Oostwoud en Van Heteren uit 1794 - detail (Archief Zaanstad)

En als we dan het kaartje bekijken zoals hierboven getoond, dan wordt het duidelijk. Voor een grotere kaart, zie bij de Gemeente Zaanstad:

Bijbehorende tekst:

“Nieuwe en zeer nauwkeurige kaart van Oostzaandam. Met alle landen, paden, molens, vaarten en sloten daaronder behorende afgedeeld in kavelingen en genummerd. Op last van de Edel Achtbare Heren Regenten van Oostzaandam, begonnen en grotendeels volvoerd door Jacob Oostwoud en Jan van Heteren en na het overlijden van de eerste, door de laatste geheel voltooid in het jaar 1794. Gegraveerd door L. Schenk Janszoon.”

Hiermee is het duidelijk dat het Roozendaal verder niets meer met de Lijnbaanstraat te maken heeft. De molen De Arend stond overigens aan het eind van de Lijnbaanstraat, op de plek ongeveer tussen de brugoprit van de Vermiljoenweg en het Johannesziekenhuis (of wat de naam tegenwoordig ook mag zijn van het toenmalige ziekenhuis).

2021 Vroegere locatie molen De Arend (de Molendatabase)

Het kaartje dat op de betreffende pagina van de molendatabase wordt getoond maakt de locatie duidelijk (de rode pin).

20210413-033 1931 Lijnbanen omg Boomgaardspad-Prinsenpad (De Zaanlander 1931-07-15 P9)

In 1931 schreef S. Lootsma diverse artikelen in De Zaanlander, waaronder ook iets over de Lijnbanen. Voor het volledige verhaal verwijs ik graag naar bovenstaande afbeelding. Ik volsta met een samenvatting.

De Lijnbaan bij de Blauwe Arent werd in 1759 verkocht aan Jacob Middelhoven voor f 8800. Dat was slechts een deel, want in 1795 werd in “den Otter” de Lijnbaan de Blauwe Arend inclusief teerketel, stoof en woon- en tuinhuis, erven met tuinen en exquise vruchtbomen, moezerij en land gelegen op het Bogaartspad verkocht. Dit was inclusief het naastgelegen bos en weiland bekend onder de naam van Princepader Ven plus de ophaalbrug. Tevens een enorme hoeveelheid inventaris.

Deze lijnbaan lag ten grondslag aan de Lijnbaanstraat, in het verlengde van het Boomgaardspad.

In de voetnoten staat ook nog bij 4) dat de firma Stadlander en Middelhoven een eigen touwslagerij genaamd De Bonte Arend hadden.

In het naschrift wordt tenslotte nog aandacht geschonken aan de verkoop van delen van lijnbaan De Blauwe Arend.

20200827-045 1898 Bouwland Lijnbaanstraat en Tuinierspad 17-15-13 (Zaanlandsche Courant 1898-02-16 P3)

20201209-005 1925 Lijnbaanstraat (Zaanlandsche Courant 1925-07-29 P2)

Dat de grond vaker gespreksonderwerp was blijkt uit een het bovenstaande stukje uit 1925. Er werd wat heen en weer onderhandeld over de bouw van (ik vermoed) huizen. Dat zullen mogelijk de huizen zijn die tussen de Jan Windhouwerstraat en de H. Gerhardstraat staan.

Huisnummers en bewoners

Huisnummerkaart

1940 Huisnummers Sectie I Blad 1 NL-ZdGAZ_53_00868 - detail Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Links is nog een restantje Boomgaardspad/-straat te zien, op de hoek waar later de Tuiniersstraat/Klaas Kanstraat kwam. Helemaal linksonder een blokje huizen op het toenmalige Tuinierspad met links daarvan – niet afgebeeld – de Braak, of het “Meer van Genève”.

Adreslijsten

In het HOOFDDOCUMENT (op Facebook) staan opmerkingen t.a.v. het verzamelen van de adresgegevens. Onderstaand in delen de even en oneven nummers zoals die tussen ca 1900 en 1968 bewoond werden. Het vaststellen van alle bewoners is een enorme opgave, en het kan zijn dat er in de tussenliggende tijd nog andere mensen gewoond hebben. Ik hoop dit ooit nog eens compleet te krijgen…

Deze afbeeldingen staan ook in het fotoalbum op de FB pagina en kunnen daar wellicht wat meer uitvergroot worden.

Toch zal ik ook deze weergave nog aanpassen, er staan wat teveel namen op een afbeelding om het nog enigszins leesbaar te houden zonder vergrootglas. Dat komt nog.

Adreslijst Lijnbaanstraat Even 1 20211227

Adreslijst Lijnbaanstraat Even 2 20211227

Adreslijst Lijnbaanstraat Oneven 1 20211227

Adreslijst Lijnbaanstraat Oneven 2 20211227

Afbeeldingen

Let op bij de afbeeldingen: Eerst wordt een afbeelding getoond, en (indien beschikbaar) een begeleidende tekst onder het bijschrift van de afbeelding.

Mocht u nog aanvullende informatie hebben of correcties willen voorstellen, voelt u zich vooral vrij om onder dit document een reactie achter te laten, of in het bijbehorende fotoalbum op de FB pagina de foto op te zoeken waarover u iets wilt zeggen. Van belang is in ieder geval dat ik weet op welk fotonummer u reageert (bijvoorbeeld 20210123-002), dat is het eerste deel van de omschrijving bij vrijwel iedere foto.

Luchtfoto’s

20201222-010 1920 Tuinierspad 1-21 Lijnbaanstraat Boomgaardspad (Rob Klaassen)

20201222-012 1932 Luchtfoto - Tuinierspad (Rob Klaassen)

Op deze afbeelding is iets meer te zien dan op de vorige afbeelding. Centraal een lange rij huizen, de oneven zijde met de nummers 1 tot en met 25 van de Lijnbaanstraat. Aan de even zijde staat (midden op de foto) met het lichte dak nummer 2, dan nummer 4 – pakhuis – en dan de nummers 4B, 4C, 4D en 4E. Zie de adreslijsten voor wie allemaal in deze huizen woonden.

20201222-015 1933 Luchtfoto (Rob Klaassen)

1962 Luchtfoto Prinsenstraat Lijnbaanstraat e.o. (Gemeente Zaanstad)

Het hier nog vrij nieuwe veilinggebouw tussen Lijnbaanstraat en Prinsenstraat is goed te zien. Rechts het lichte gebouw is het Mennistenerf.

Foto’s uit de straat

Omdat de nummering van straten altijd vanaf het centrum plaatsvindt, starten we ook voor de Lijnbaanstraat bij de laagste nummers.

Laten we beginnen op de plek die uitgebreid beschreven is in het deel Boomgaardspad.

20200512-009 Braak 1910 Tuinierspad (Gemeente Zaanstad)

Achter de brug, welke het Tuinierspad (rechts) met het Boomgaardspad verbond, is de plaats waar de Lijnbaanstraat begint. Links huizen aan de Braaksteeg. Uiterst rechts is nog een stukje van het Tuinierspad te zien.

Achter de brug de woning van Schone op Lijnbaanstraat 2. Toen deze foto werd gemaakt woonde daar nog Hendrik Schone. Later werd dat Gerard Schone en nog weer later Ab Kisjes. Daarnaast op nummer 4 het aardappelpakhuis.

De familie Schone komen we nog wel vaker tegen in deze omgeving. Het was een familie van groentehandelaren en kwekers. Gelukkig hebben we Cees Schone in de Facebook familie die er nog wel wat over weet te vertellen. In Mijn Zaandam maak ik daar dankbaar gebruik van. Zo schreef hij over het aardappelpakhuis: “Later had de groenteboer Ab Kisjes het pakhuis in gebruik maar hij heeft nooit bevroren aardappelen gehad en dat terwijl F. Kef op de hoek van de Krugerstraat in een nieuw gebouwde opslag die wel steeds had.”

Bij een andere gelegenheid (bij de beschrijving van de Tuinderijen van Schone (zie verderop in dit document) kwam Ab Kisjes nog eens ter sprake. Ik neem de vrijheid die teksten hieronder op te nemen.

Cees Schone: Dick Bakker, je heb Ab Kistjes ook nog wel gekend, die had zijn opslag in het oude aardappelpakhuis van Schone aan het begin van de Lijnbaanstraat. Die heeft nooit last van bevroren aardappelen gehad, maar groenteboer Kef even verderop die had dat steeds wel ondanks zijn nieuwe opslag. Ab Kistjes ken jij zeker nog wel net als het gebouw wat ik bedoel.

Dick Bakker: Ja Cees, Ab was een knappe kerel, rode halsdoek en er gingen geruchten... Zie het pakhuis nog zo voor me en de tuin op de hoek met Tuinierspad.

Cees: Inderdaad, die geruchten die ken ik ook. Zijn broer was sluiswachter en woonde in de Klaas Katerstraat.

Rob Klaassen: Zeg Cees, nu is de rest van de wereld (ik dus) ook wel heel erg benieuwd naar die ‘geruchten’! Vertel!

Cees: Heb jij hem dan gekend, die Ab Kistjes?

Rob (denkt: natuurlijk niet, zo oud ben ik nou ook weer niet): Vaag Cees. Hij had iets met aardappelen.

Cees: Hij was groenteboer en ventte zijn waar uit met een handkar, maar het was een grote knappe kerel die het 'goed' deed bij zijn vrouwelijke klanten. Ik wil geen namen noemen maar ik weet er wel een paar......

Dick: Iets met namen van bepaalde beroepen? Haha

Rob: tsja. Timmerman, Schilder, de Boer, Slachter, ... ik word nu heeel nieuwsgierig..!

Cees: Wat dacht je van de.... melkboer!

Maar goed, de strekking van het verhaal is wel duidelijk. Maar welke gevolgen dit uiteindelijk had is misschien alleen nog met DNA onderzoek vast te stellen.

20200731-010 1910 Braak Tuinierspad (Gemeente Zaanstad)

Laten we eens wat dichter bij het bruggetje kijken. Lijnbaanstraat 2 staat hier wel prominent in beeld (rechts) en achter de bomen de oneven zijde van de Lijnbaanstraat. Links daarachter nog het huis aan het Boomgaardspad waarlangs je naar het kerkhof kon lopen, wat later het Verzetsplantsoen werd.

20200729-HP1-P77a 1951 Lijnbaanstraat eo (Henk Poppen)

We hebben iets ingezoomd. Het begin van de Lijnbaanstraat met nummer 1 en daarlangs de vroegere doorgang naar Boomgaardspad en rechts langs het huis in het midden het pad naar het Verzetsplantsoen.

20200724-037 Boomgaardspad 29-33 Lijnbaanstraat (Onbekend)

We zijn doorgelopen, we kwamen van rechts, en nemen even een kijkje op het Boomgaardspad. Links bij het bord de doorgang naar het Verzetsplantsoen. Rechts de achterzijde van de woningen aan de Lijnbaanstraat vanaf nummer 1.

Op de foto hieronder is het huis waarvan we een stukje hier links zien al verdwenen.

20210113-017 1964 Boomgaardspad Klaas Kanstraat Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

We zijn in de tijd iets verder als we hier op de Tuiniersstraat staan. De restanten van het Boomgaardspad zijn we achter de auto. De eerste twee huizen (nummer 1 en 3) op de Lijnbaanstraat zijn al gesloopt. Op de achtergrond de A.F. De Savornin Lohmanstraat.

Het linkse huis op het Boomgaardspad had aan de linkerzijde het paadje naar het Verzetsplantsoen.

20201012-004 Boomgaardspad 29-31 (Onbekend)

We nemen nog even een kijkje in het Boomgaardspad met links de nummers 29-33. Op de achtergrond de Dominee Baxstraat 2 en rechts de achterkant van de nummers 5 en verder van de Lijnbaanstraat.

20200729-HP3-P81a 1951 Boomgaardspad (Henk Poppen)

Voor de volledigheid nog een stukje Boomgaardspad. Links is de Lijnbaanstraat. De dame in het midden loopt naar het paadje richting Verzetsplantsoen.

20201012-007 Steegje tussen Boomgaardspad en Verzetsplantsoen (Onbekend)

En hier dat paadje vanaf de andere kant, dus met het Verzetsplantsoen in de rug. Op de achtergrond Lijnbaanstraat 1.

20210226-038 1945 Lijnbaanstraat 4E (De Typhoon 1945-08-27)

Naast de aardappelopslag van Schone op nummer 4, waren vier huizen gebouwd die de nummers 4B, 4C, 4D en 4E kregen. En zoals we ook op de adreslijsten kunnen zien woonde op nummer 4E de familie Kroon.

20200512-016 1916 Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Zoals de hele oostkant van Zaandam had ook de Lijnbaanstraat ernstig te lijden van de watersnood in 1916. Uiterst rechts nummer 2, daarnaast het aardappelpakhuis en dan de vier eerder genoemde huizen.

20200512-017 1916 Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Nogmaals dezelfde locatie, maar nu met tal van bewoners die ook graag op de gevoelige plaat wilden worden vastgelegd.

20190509-001 Lijnbaanstraat 5 en verder (Gonda Kreeft in FB-groep Zaandam Toen en Nu)

Mijn aanname is dat nummer 9 het huis met het dwarse dak is. Dat betekent dat in deze situatie de nummers 1 en 3 al gesloopt zijn om ruimte te maken voor de Tuiniersstraat. Aan de even zijde is alles tot, naar ik schat, nummer 6 verdwenen.

20200909-025 Lijnbaanstraat 5 en verder (Europeana)

Sloop van de nummers 5-9 aan de oneven zijde van de Lijnbaanstraat. Op de achtergrond één van de flats in de Kleurenbuurt aan de overzijde van de Gouw.

20200909-031 Lijnbaanstraat 11 en verder (Europeana)

De zijgevel van nummer 11 ziet er keurig uit. Dat zal wel een opdracht bij de sloop geweest zijn.

Een herkenbaar baken aan de linkerzijde is telkens op nummer 27 te vinden, dat is het hoge pand van slagerij Vet.

20200512-019 1976 Lijnbaanstraat 15 en verder (Gemeente Zaanstad)

Bij de Gemeente Zaanstad werd gemeld dat dit de even zijde zou zijn met rechts nummer 2 en dat de renovatie van de Transvaalbuurt zou zijn begonnen. Nummer 2 kan hier natuurlijk nooit op staan, want nummers 2 en 4 zaten niet in een rijtje.

Ik stel, dat dit gewoon de oneven zijde is die wordt gesloopt, en dan nummer 15 en verder. Alles wat hier links van stond is dus al verdwenen.

Over deze situatie heb ik kort even overlegd met Cees Schone, en hij bevestigt mijn vermoeden. Immers, het hoge huis rechts achteraan is van slager Vet op nummer 27.

Het sloopwerk is kennelijk in kleine stukjes tegelijk gebeurd, want de zijgevels van de huizen die bleven staan waren telkens netjes afgewerkt.

20210317-013 Dominee Baxstraat 2 Lijnbaanstraat 19-25 (europeana.eu)

Zaandam. Lijnbaanstraat 19-25. Links Ds. Baxstraat nummer 2. De opname is gemaakt vanaf waar nu het Steve Bikoplein is.

20200826-013 Lijnbaanstraat 23 en verder (Ben Rijks)

Het uiteindelijke resultaat zoals dat er tegenwoordig uitziet op een foto van Ben Rijks.

20210712-159 Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Rechts is ook een bres geslagen en is reeds nieuwbouw verschenen. Gauw weer terug naar vroegere tijden. Want hoe het er nu uitziet kunnen we ook met eigen ogen bekijken.

20190808-002 Prinsenstraat Lijnbaanstraat vriendengroep Dick Bakker (Dick Bakker)

Jeugdfoto van Dick Bakker, hier op de sloot tussen Lijnbaanstraat en Prinsenstraat. V.l.n.r. Jan Kuijt, Dick Bakker, Martin Faber, Aris Kabel. Allen geboren in 1935. Helaas zijn Jan, Martin en Aris overleden.

Dick Bakker heeft een aantal foto’s toegestuurd, veel met familie erop. Die zullen we hieronder ook nog enige keren tegenkomen.

Maar eerst iets anders.

20220103-051 Lijnbaanstraat Dick Bakker (Dick Bakker op Facebook)

Dick Bakker schreef in de FB-groep Zaandam Toen en Nu een verhaal over de omgeving van de Lijnbaanstraat. Ik mocht het van hem overnemen en maak het graag onderdeel van dit document.

Een jeugdherinnering aan kerst en kerstvakantie.

Tussen de jeugd omgeving Fransestraat en die van het Boomgaardspad was een vete ontstaan. De oorzaak wist niemand meer. De Fransestraat richtte een club op, de “Engelse Luchtmacht” of wel de “ELM”. Binnen het territorium stond het overal vol gekrijt met die letters. Dat kon het Boomgaardspad niet op zich laten zitten en als tegenhanger werd de club “Koninklijke Luchtmacht”, in de wandeling “KLM” genoemd, opgericht. Wij van de Lijnbaanstraat waren niet geheel neutraal, maar wat op de hand van de ELM. Dat kwam voor mij wel goed uit, want zij hadden de overhand op school en de weg naar school ging langs hun grondgebied. Jan van Vliet van het Boomgaardsslop was slechter af. Sloot hij zich aan bij de KLM dan had hij op school geen leven en andersom was het leven op straat een kwelling. Jan veranderde voortdurend van club en in zijn hoedanigheid van lid van de KLM werd hij door de ELM gevangengenomen. Dat had heel wat planning gekost want Jan had een tactiek ontwikkeld van voor in de rij lopen als de school uitging en dan als een pijl uit de boog weg via wat smalle straatjes van de Klauwershoek naar de Zuiddijk. Via het steegje tussen slager Schoen en de drogisterij Het Zuiden kwam hij op veilig terrein. De ELM zette zijn snelste lopers in en die slaagden erin eerder op de Zuiddijk te zijn dan Jan. In triomf werd een brullende Jan meegevoerd naar de Franse demp. Daar werd hij zonder vorm van proces aangemerkt als “verrader” en de straf stond al bij voorbaat vast. Broek naar beneden en met blote billen in de brandnetels geslingerd die op de dempen welig tierden. De KLM liet dit niet op zich zitten en zon op wraak en dat lukte na de kerst.

In de eerste oorlogsjaren hadden we nog een kerstboom. Vader zorgde altijd voor een flinke boom en daarin kwamen naast de vele ballen en andere glitters de elektrische verlichting te hangen, bestaande uit glazen huisjes in prachtige kleuren met besneeuwde daken. Dat had niemand in de straat en wanneer de verlichting tegen donker aan ging verdrongen de kinderen zich voor onze ramen om een glimp van dat moois op te vangen. Ook hadden we een ingebouwde “pathefoon” waarop kerstmuziek werd afgedraaid. Prachtig! Na Nieuwjaarsdag werden de bomen afgetuigd en liepen wij de huizen af om bomen te verzamelen voor de grote kerstbomenfik op de laatste vrije dag van de kerstvakantie. Iedere straat had zijn verzameling, zwaar bewaakt klaarliggen. Zo ook de ELM, die een grote berg kerstgroen hadden liggen op de werf van heibaas Goezinne. ‘s-Avonds om 8 uur, toen er geen jongen meer op straat was, nam de KLM wraak door een groot deel van de bomenvoorraad van de ELM te kapen. O wat waren de ELM-ers de volgende morgen, toen de ramp ontdekt werd, kwaad. Er vond een algemene mobilisatie plaats. Alle beschikbare grote broers werden erbij gehaald en er vond een stormaanval plaats op de gedempte plas “de Braak”, waar de enorme brandstapel van de KLM klaarlag. Maar daar was door de KLM op gerekend. Zowel de toegang via de demp achter het Boomgaardspad als via de Prinsenpad-demp waren gebarricadeerd en bemand met KLM-ers als Leen Bührs, Henk Rijlaarsdam en de gebroeders Jaap en Wim Prins, die met stokken en stenen bewapend elke aanval wisten af te slaan. De ELM ging met lege handen gebuild en geschramd huiswaarts. Met nog minder vreugde dan anders gingen ze volgende dag weer naar school. Op straat en op de muren stond treiterend “KLM overwint”.

20220102-001 Lijnbaanstraat 12 (Dick Bakker)

Dick Bakker in de buurt van zijn geboortehuis.

20200304-011 Lijnbaanstraat 14-16 (Dick Bakker)

Aan de even zijde woonde onder anderen de familie Bakker, op nummer 14, daarvan zien we rechts nog net een raam. Op de brommer zit Wim Bakker, de broer van Dick.

20200304-014 Lijnbaanstraat 14 (Dick Bakker)

Dick Bakker meldde dat Lijnbaanstraat 14 er zo aan de achterkant uitzag. Het hoefijzer zou geluk brengen. Maar ja, dan moet het natuurlijk wel andersom hangen, op deze manier loopt al het geluk eruit…! Op de foto zien we Cornelis Bakker, de vader van Dick.

20200826-011 Lijnbaanstraat 27 (Ben Rijks)

Zo nu en dan maakt Ben Rijks een wandelingetje door de Zaanstreek en maakt dan plaatjes van hoe de situatie op dat moment is. Fijn dat hij dat doet, want zo zien de mensen over 100 jaar wat ooit op de plek was waar dan misschien wel een wolkenkrabber staat. Maar we kijken niet naar de toekomst hier, laten we genieten van wat wás en soms, is.

Dit was het pand van slagerij Vet op nummer 27. Ik zie ook nummer 25 ernaast staan, een smal pand; op Google Maps blijkt dat dat nummer 27 te zijn en de rechter voordeur heeft dan 27A.

Na Vet schijnt er nog een gereedschapslijper gezeten te hebben.

20220102-003 Lijnbaanstraat 29 en verder (Dick Bakker)

Rond 1937 zat de kleine Dick Bakker in de sneeuw. Links zien we de huizen vanaf nummer 29, net voorbij het huis van Vet. Er staan nog hekjes rond de voortuinen. Voortuinen, die op zeker moment, rond 1940, plaats maakten voor trottoirs en parkeergelegenheid om de toenemende automobiliteit te ondersteunen.

20220102-002 Lijnbaanstraat 29-31 (Dick Bakker)

Enige jaren later zijn de hekjes al verdwenen. De lantaarn mocht nog even blijven staan.

20200304-012 Lijnbaanstraat 29-35 (Dick Bakker)

Het echtpaar Bakker staat hier voor nummer 29. Deze positie was misschien wat beter in verband met het licht. Zelf woonden ze namelijk aan de overzijde.

20210108-013 1920 Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Helaas zijn de huisnummers niet leesbaar, anders hadden we wellicht ook wat namen bij de personen kunnen noemen. Wat vrij zeker lijkt is dat de fotograaf zo ongeveer in het midden stond van de Lijnbaanstraat en dat we de oneven rij huizen zien, waarschijnlijk vanaf ongeveer nummer 37, een stukje voorbij het pand van slagerij Vet.

Cees Schone wist te melden dat rechts achter de lantaarnpaal zijn geboortehuis stond. Dat was nummer 56. Maar dat staat ook in de adreslijsten, net als alle andere bewoners van de Lijnbaanstraat.Bottom of Form

20210705-024 197x Lijnbaanstraat (Gonda Kreeft in de FB groep Zaandam Toen en Nu)

De Lijnbaanstraat in de jaren 70. Op de achtergrond een flat in de Kleurenbuurt.

De Trabant links is eens geïdentificeerd als die van Jan van der Plasse. In de adreslijsten heb ik die naam nog niet gezien, wellicht in een boek van een jaar dat nog niet aan mijn onderzoekende ogen ten prooi gevallen is.

20210226-039 1945 Lijnbaanstraat 42 (De Typhoon 1945-07-31)

20210226-040 1945 Lijnbaanstraat 51 (De Typhoon 1945-09-01)

20200826-010 Lijnbaanstraat 63 (Ben Rijks)

Het is nog niet zo lang terug dat Ben Rijks een foto maakte van dit huis, wellicht vanwege de leuke erfafscheiding. Even dacht ik dat het nummer 56 was, het geboortehuis van Cees Schone, maar na een check op Google Maps blijkt dat het Lijnbaanstraat 63 is.

20210226-041 1945 Lijnbaanstraat 58 (De Typhoon 1945-09-04)

20200909-029 Lijnbaanstraat (Europeana)

Lijnbaanstraat te Zaandam Achterzijde van de Lijnbaanstraat naar het oosten toe gezien. Op de achtergrond bejaardenhuis Het Mennistenerf aan de Menno Simonszstraat. Op de voorgrond het terrein waar de groenteveiling heeft gestaan.

20200817-015 Prinsenstraat Veiling (Jan en Ans Boers-Bönker)

Deze foto van de veilinghallen, toegestuurd door Ans Boers-Bönker en genomen vanuit de achtertuin van haar opa en oma, Lijnbaanstraat 48. In 1963 kwamen ze daar wonen omdat hun huis op Prinsenstraat 149 werd afgebroken (zie onderdeel De Hippert in de Prinsenstraat. Zus Marja en tante Gré, zus van vader Bönker, zijn hier zichtbaar.

20190528-058 Lijnbaanstraat vanaf Jan Windhouwerstraat (Onbekend)

Linksvoor kapper Otter op nummer 60. We kijken in westelijke richting en zien in de verte het Boomgaardspad.

Ans Boers-Bönker meldde: “De Lijnbaanstraat 48, daar hebben mijn opa en oma nog gewoond toen ze uit het land (Prinsenstraat) moesten, waar die mevrouw staat! Tot 1975 want toen werd ook dit huis gesloopt en gingen ze naar de De Wetstraat 32”

[Ans heeft mij enorm geholpen bij de informatie over de Prinsenstraat en het deel tot aan de Gouw bij De Hippert. Helaas is zij op 21 oktober 2020 overleden.]

20200826-009 Lijnbaanstraat en links Menno SImonszstraat (Ben Rijks)

De Lijnbaanstraat vormde eigenlijk zo’n beetje het eind van de Jan Windhouwerstraat. Later, toen ook de Prinsenstraat ruw werd onderbroken om het Mennistenerf te kunnen bouwen, ontstond de Menno SImonszstraat. Opnieuw zien we op de hoek het pand waar ooit kapper Otter zijn zaak had.

20200512-018 1992 Lijnbaanstraat Jan Windhouwerstraat (Gemeente Zaanstad)

We draaien ons een beetje om. Het paaltje, dat hier rechtsvoor staat, stond op de vorige foto van Ben Rijks bij kapper Otter voor de deur. We staan inderdaad weer bij de kruising met de Jan Windhouwerstraat/Menno SImonszstraat en kijken in het allerlaatste stukje van de Lijnbaanstraat. Als de straat niet zou doodlopen dan zouden we zo de brug in de Vermiljoenweg kunnen oplopen.

De Jan Windhouwerstraat loopt ietsjes door naar rechts nog. Vandaar dat Jan Windhouwerstraat nummer 2 hier rechts en nummer 2B en 2C links van het kruispunt te zien zijn. Daarachter staan dan nog de huizen aan Lijnbaanstraat 75, 77 en 81 (waar 79 gebleven is weet ik niet) en 62, 64 en 66.

Nummer 79 staat eenmalig in de adreslijst met als bewoner Faber, die daarna op nummer 81 woont. Wellicht zijn de twee woningen samengevoegd?

Rechts van nummer 2 aan de Jan Windhouwerstraat eindigde vroeger de weg, daarna was er een weiland, waarop ook de groenteveiling heeft gestaan.

20210315-084 1992 Jan Windhouwerstraat 2b Lijnbaanstraat PL Takstraat (europeana.eu)

We draaien en een stukje naar links en nemen een kijkje in de Jan Windhouwerstraat. Rechts de nummers 2B en 2C. Op de achtergrond de P.L. Takstraat.

20210315-087 1971 Jan Windhouwerstraat 2 Lijnbaanstraat (europeana.eu)

Aan de andere kant van de kruising met de Lijnbaanstraat stond, zoals al vermeld, nog 1 woning, namelijk Jan Windhouwerstraat 2. Het “pleintje” werd dat genoemd en was de hangplek voor de jongeren van de Lijnbaanstraat in de jaren tussen 1938 en 1950, zoals op de website van Europeana wordt gemeld.

Rechts werd uiteindelijk de Menno Simonszstraat aangelegd en we zien hier rechts ook een stukje van het Mennistenerf.

Links op de achtergrond een flat in de kleurenbuurt aan de overzijde van de Gouw.

20200826-012 Lijnbaanstraat (Ben Rijks)

Ben Rijks heeft ons aan de hand genomen en een stukje verder geleid. Dit moet een van de plekjes in Zaandam zijn waar ik regelmatig langs kwam, maar waar ik nooit een stap gezet heb.

20200909-039 Menno Simonszstraat Lijnbaanstraat (Europeana)

Achterzijde van het laatste gedeelte van de Lijnbaanstraat dit gezien vanaf de Menno Simonszstraat. Links het terrein waar de groenteveiling heeft gestaan. Het rechtse huis is weer dat van kapper Otter. Overigens wordt nog beweerd dat kapper Otter slechts één model kende, het zogenaamde bloempotmodel.

De grote boom links is ooit door Cees Schone geplant, achter zijn geboortehuis op nummer 56. Cees schijnt het koopcontract nog bewaard te hebben van toen zijn vader het huis in 1928 kocht.

20190211-023 CJ Bakker en M Bakker-Beunder (Dick Bakker)

De ouders van Dick Bakker, C.J. Bakker en M. Bakker-Beunder, staan hier op het voormalige land van Kraaij. Op de achtergrond de groenteveiling en huizen langs de Prinsenstraat. Voor meer informatie zie het (Facebook) document over de Prinsenstraat. 

Appie Jacobsen beschreef de veilingen met de volgende tekst: “Veilingen van groente en fruit, met inbreng van Zaanse tuinders, zijn op verscheidene plaatsen gehouden, vrij dicht bij elkaar in de buurt. Op de Burcht, op de oude bootsteiger van de Prins Hendrikkade, op de Loswal, in een gebouw tussen de Prins Hendrikkade en de Beethovenstraat, en tenslotte, in een ijzeren loods aan de Lijnbaanstraat, die u op de achtergrond van deze foto ziet staan. Toen voor de tuinders in de Zaanstreek geen plaats meer was, werd de veiling opgeheven.”

Ik las eens een reactie van Mooncor Haakmeester, ik meen na een bericht van Appie Jacobsen in De rijke Historie van de Zaanstreek (tekst enigszins geredigeerd door mij):

“Toen ik 14 jaar was ging ik naar Rep op de Zuiddijk om bananen te lossen en aan het eind van de avond kreeg ik een kam bananen mee naar huis. Dat was voor die tijd heel wat. Daarna ging het naar de veiling aan de Jan Windhouwerstraat; ik woonde in de Lijnbaanstraat naast de veiling dus was ik daar veel te vinden. Later toen ik 18 jaar was, was ik in dienst van de firma Rep en ging ik bestellingen rondbrengen naar de groenteboeren in de Zaanstreek. Volgens mij bestaat er geen groentezaak meer uit die tijd. Ik zat er in de tijd dat John Rep bij Ajax speelde, dat heb ik van dicht bij mee gemaakt. Ook met mijn grote vriend en buurjongen Cees Schone, heb ik daar een mooie tijd gehad.”

20200512-021 1956 Groenteveiling (Gemeente Zaanstad)

De groenteveiling in aanbouw in 1956. Zo’n beetje alle groenteboeren uit de Zaanstreek kwamen hun waren hier ophalen om die dan in de loop van de dag uit te venten.

In deze plaatstalen loods zijn ook muziekfeesten georganiseerd, met diverse bands. Ik heb namen genoemd zien worden van The Blue Diamonds, Rita Reys en Pim Jacobs, voor velen onder ons nog steeds bekende namen van personen die niet meer onder ons zijn.

20201012-021 Groenteveiling (Martin den Bakker in de FB groep Zaanse Plaatjes)

Eigenlijk was er ook altijd wel ruimte om te kunnen spelen.

20201217-021 1910 Bloemgracht Lijnbaanstraat Blokje (Appie Jacobsen in FB groep De Rijke historie van de Zaanstreek)

We kunnen er eigenlijk niet omheen, hoewel ik dit stukje bij het Blokje of bij de Bloemgracht wilde beschrijven. Maar ach wat maakt het ook uit, dan kopieer ik dit wel.

Op de foto tuinders die bij het familiebedrijf van Schone werkten. De kwekerij van Schone lag tussen de Lijnbaanstraat en de Bloemgracht en grensde zo’n beetje aan de Gouw.

De woningbouw zorgde ervoor dat het terrein wel steeds kleiner werd.

Op de foto uit 1910 zien we staand v.l.n.r.: Luuk Rijks, Zegert Groot, Freek Schone, Bram Vink (die later gerant zou worden van het bekende café "Tivoli" op de Dam) en Jan Schone. Zittend v.l.n.r.: Piet Koele, Gerrit Cluwen en Jan Stekelenburg.

Cees Schone weet te melden dat de naam voorheen gespeld werd als Schöne, maar dat de Burgerlijke Stand van Zaandam op zeker moment – wellicht uit gemakzucht – de puntjes maar wegliet.

20190528-065 1930 Kwekerijen Schone (Onbekend)

De kwekerijen van Schone tussen Bloemgracht en Prinsenstraat. Op de voorgrond een bootje in de Prinsenpadsloot, in de omgeving waar later de Wilhelminaschool gebouwd werd. De kassen stonden op de plaats waar nu de brugoprit naar de Vermiljoenweg ligt. Rechts het toenmalige Sint Jansziekenhuis.

20200512-015 1910 Kwekerijen Schone achter de Lijnbaanstraat (Gemeente Zaanstad)

Appie Jacobsen (van FB-groep De Rijke Historie van de Zaanstreek) beschreef de situatie eens als volgt:

“Dit waren de groentetuinen van Schone, maar na de watersnoodramp van 1916 was de grond door het zoute zeewater niet meer geschikt om nog als tuingrond te worden gebruikt. Nu zijn er natuurlijk mensen die zeggen daar is niet veel te zien, en dat was toen ook nog het geval, want deze foto is van voor 1916 en dus nog in gebruik door Schone, maar ga nu maar eens op de zelfde plaats staan, voor zo ver dat nog mogelijk is, en vergelijk het met dit plaatje. Later kwam hier o.a. het Sint Jan ziekenhuis later Johannesziekenhuis en vlakbij ook de enorme flatgebouwen aan de Panneroodstraat, de Bergblaauwstraat, de Vermiljoenweg en de Indigostraat.”

20200110-005 Locatie kwekerijen Schone – de H. Gerhardstraat (Appie Jacobsen)

Appie Jacobsen vervolgde: “Misschien toch leuk om te zien hoe het was, de fotograaf van nu ziet, vanaf ongeveer de zelfde plaats, het beeld dat u op de foto hierboven ziet.”

20200110-006 1947 Kwekerijen Schone door gemeente gekocht (Appie Jacobsen)

Hier nog een krantenbericht, waarin wordt gemeld dat de gemeente Zaandam de grond van Schone wilde kopen. Niet zeker is of deze prijs ook betaald is, maar Cees Schone heeft er wel zo zijn gedachten over:

“Heel veel weet ik er niet van, maar wel dat er aardig is gerommeld met de opbrengst. Ik heb er vaak over gesproken met o.a. Arend Schone (loodgieter met werkplaats op de Rosmolenstraat) en zijn broers, Henk en Jan Schone. Het is misschien wel het onderzoeken waard, maar mijn vader H. Schone en zijn ouders hebben er weinig van gezien. De gemeente heeft er zeker wel bij gevaren met de verdere verkoop.”

Dick Bakker merkte eens op dat in 1945 nog tuinen van Stekelenburg en Schone waren, waarop Cees Schone antwoordde: “Dat klopt Dick, maar die waren veel kleiner dan de oorspronkelijke, die waren vanaf de Bloemgracht tot aan de Gouw en achter de Lijnbaanstraat. Het Sint Jan ziekenhuis is op onze oude tuinen gebouwd. Die tuinen achter de Lijnbaanstraat werden later de gemeente tuinen.
Mijn grootvader C. Slot had zijn werkplaats achteraan het Blokje en dat was een oude opslag van de tuinderij van Schone.”

Einde van dit document

Wilt u door middel van de hoeveelheid sterren aangeven hoe u deze pagina waardeert?