Franschepad / -straat

Het Franschepad wordt thans Fransestraat genoemd. Deze straat is de eerste ten zuiden van de Peperstraat en loopt daar evenwijdig aan.

Deze pagina bevat vrij veel foto's, welke ook weer in het betreffende album geplaatst worden op Facebook, zodat daar uw opmerkingen bij opgenomen kunnen worden. Neem uw tijd om eens rustig door deze pagina te bladeren.

Het Franschepad kreeg zijn naam door de Franse school, die daar reeds in 1656 wordt vermeld. Het padreglement dateert uit 1677. In 1871 nam de gemeente het pad over, waarna tussen 1889 en 1914 verschillende dijkslootdempingen plaats hebben gevonden. [Bron: ZaanWiki]

Op europeana.eu is nog een iets andere tekst te vinden:

“Fransestraat, oorspronkelijk Franschepad, welk pad zijn naam ontleent aan de Franse School, welke daar gestaan heeft. Reeds in 1656 wordt vermeld: "Mr. Gillis van Breen, Frans Schoolmeester op 't france padt". In 1662 "Mr. Isaac Coupry, Frans Schoolmeester op 't france padt". In 1674 "Philip Joly, rector der Latijnse Tale op 't oosteynde van 't france pat". In 1927 werd op verzoek van de bewoners de naam veranderd in Fransestraat.”

Er is nog een restant van de straat te vinden, als een verbinding tussen de A.F. De Savornin Lohmanstraat en de Jan Windhouwerstraat direct naast de (huidige) Peperstraat, en wordt vooral gebruikt voor de bevoorrading van winkels aan de Peperstraat.

Overzicht

20200514-018 Kaartboek van 1670. Dijksloot en oostkant van de Zaan Ter hoogte van Kalverstraat en het Fransepad (Gemeente Zaanstad)

20200514-019 Kaartboek van 1670. Dijksloot en oostkant van de Zaan Ter hoogte van Kalverstraat en het Fransepad (Gemeente Zaanstad)

Kaartboek Heymenbergh van 1670. Dijksloot en oostkant van de Zaan Ter hoogte van Kalverstraat en de Fransepad De percelen grond te beginnen bij perceel nummer 1.

Perceel 19.Gemeene gangh bij neel Sijbets Perceel 20. Cornelis dirckse haringh Perceel 21. gemeene sloot Perceel 22. Cornelis dirckse haringh Perceel 23. Sijbrigh Iooris en burgerms. claes cornelisse allers Perceel 24. gemeente sloot Perceel 25. burgerms. Claes cornelisse allers Perceel 26. gemeene sloot Perceel 27. gerrit pieterse duijn Perceel 28. patie of gemeene gangh (padje of gemeente gang) Perceel 29. Sijme Sijmense Perceel 30. gemeene sloot Perceel 31. Claes ianse Swaerdemaecker Perceel 32. de sloot Perceel 33. engel pieterse Swaerdemaecker Perceel 34. Cornelis Adriaanse Speckham Perceel 35. dirck ianse kistemaecker Perceel 36. Mr. pieter kromneus Perceel 37. gemeene gangh Perceel 38. Johannes harmense graffortst kuijper Perceel 39. Aris pieterse Smit Perceel 40. Abram maertse backer Perceel 41. pieter iacobse linck Perceel 42. Claes gerritse pranger

20210122-019 1693 Bloemgracht omgeving - Kaartboek Leupenius (Gemeente Zaanstad)

Kaartboek van Joanne Leupenius uit 1693. De Kleine sluijs - Zuijdervaldeursluijs tot de Gerrit Jansz Main Zaaghmoolen Weeshuijs - Fransepadt - kalverstraat Bloemgracht - Halstraat - Tweeterpadt T.knijnerpadt

20201211-108 1794 Oostzijde eo kaart HS3-04 (Historisch Zaandam)

In vroeger tijden lag er tussen de Kalverstraat en de Bloemgracht nog het Aalsmeerpad met daar achter een Boomgaard. Het staat op de kaart van Oostwoud uit 1794. Mogelijk komt de naam van Hendrik Aalsmeer die in de houthandel zat en op de Bloemgracht woonde.

Ten zuiden van het Franschepad liep de Kerksloot, vanaf de Klauwershoek naar het Oostzijderveld.

20200622-030 Peperhoek Franschepad Kalverstraat (Gonda Kreeft in FB Groep Zaandam Toen en Nu)

Hieronder een uitvergroting van deze kaart. In het Franschepad zat een 'knik', bij het logement, waarover later meer.

20200622-031 Peperhoek Franschepad Kalverstraat (Gonda Kreeft in FB Groep Zaandam Toen en Nu)

20200622-032 Peperstraat Franschepad Kalverstraat Blokje (Gonda Kreeft in FB Groep Zaandam Toen en Nu)

Links het 'knikje' in het Franschepad (op de kaart inmiddels Fransestraat), waar het verder liep langs de Kerksloot.

20201211-081 1896 Oostzijde kaart HS2-01 (Historisch Zaandam)

Op de website van Historisch Zaandam is een verhaal geplaatst van Henk Smit, die een wandeling maakte door de Oostzijde. Bij de wandeling zijn foto’s geplaatst.

Op bovenstaande kaart is alleen het begin van het Franschepad te zien, tot en met het knikje.

20230311-021 1949 Franschepad (De Typhoon 1949-01-13 P2)

Er is ook een publicatie van het verhaal van Henk Smit geweest in De Typhoon, in 1949.

20201208-008 1886 Klaas Katerstraat AF de Savornin Lohmanstr Fransepad (Gemeente Zaanstad)

Zaandam, 1886. Klaas Katerstraat 7b. Gedempte sloot nabij school op het Fransepad. Situatietekening waarop aangegeven riolering 1 : 100 en doorsneden 1 : 20. Op deze gedempte sloot ligt nu de A.F. de Savornin Lohmanstraat. Vervaardiger Koogh, J. van der (de gemeente-architect).

20230101-071 1894 Franschepad (Gemeente Zaanstad)

Fransepad. Luchtfoto van 25 oktober 1894, gemaakt door de heer J. Hondius Hz., fotograaf, hij woonde in de Oostzijde bij de Noordervaldeursloot/sluis te Zaandam. Hij maakte van de 10 keer wel 9 keer een foto van de Oostzijde. Hij heeft van 1893 tot 1895 foto's gemaakt met glasplaten en in negatief zijn naam er in gekrast. Op de voorgrond de Klauwershoek. Rechts het tuinencomplex "Achter de kerk", in het midden de Kerksloot en helemaal op de achtergrond links molen De Vos aan de Bloemgracht met bij de bomen "Het Blokje" en daarachter de tuinen van Schone.

Zo leeg als hierboven gaan we het niet meer aantreffen.

20230101-202 1904 Kalverstraat Franschepad (Het Weekblad voor Noord-Holland boven het IJ 1904-04-29 P2)

20201202-004 1906 Kerkhofpad Franschepad (Zaanlandsche Courant 1906-09-15 p1)

20230101-084 1910 Franschepad Klaas Katerstraat Ds Baxstraat (Gemeente Zaanstad)

In een paar jaar tijd is de Klaas Katerbuurt neergezet.

20201027-013 Franschepad (Tom Tulleken in FB groep Zaanse Plaatjes)

Na het dempen van de sloot aan de zuidkant van het Franschepad restte een rommelig geheel in de aanloop naar beter. Het hogere gebouw links is de Klaas Katerstraatschool en rechts de achterzijde van de huizen aan het Franschepad. Op de achtergrond de Oostzijderkerk, waarvandaan de eerdere panoramafoto's gemaakt werden.

20200309-010 1916 Oostzijde Bloemgracht Kalverstraat Franschepad (Tom Tulleken in FB groep Zaandam Toen en Nu)

Tom Tulleken schreef bij deze foto: "Een bijzondere foto uit 1916, gemaakt vanaf de toren van de Oostzijderkerk tijdens de watersnood. We zien vooraan de Oostzijde, met helemaal links een stuk van de St. Bonifatiuskerk en pastorie en rechts daarvan de twee Zaanse gevels met ernaast de ingang van de Kalverstraat. Rechts daarvan de Fransestraat. In het midden bovenaan zien we de contouren van de werf van Stadlander en Middelhoven en links daarvan is ook nog een glimp te zien van molen Het Honingvat die aan de Gouw stond. Het hoge dak, rechts van het houtbedrijf, is van het stadsweeshuis (later de Diaconie). Goed is ook te zien dat het hele Oostzijderveld onder water stond. Praktisch alles wat op de foto te zien is, is verleden tijd. Alleen de Bonifatiuskerk en veel wat op de Bloemgracht stond/staat is nog aanwezig; de rest is voor altijd verdwenen."

20191219-039 Franschepad (Appie Jacobsen in FB groep De Rijke Historie van de Zaanstreek)

Op deze foto zien we de achterzijde van de huizen die aan de noordkant van het Franschepad stonden, dus de huizen met de oneven nummering. Het jaartal is niet bekend, maar dat de foto oud is mag duidelijk zijn.

1924 Luchtfoto 22.04940 detail Franschepad gemarkeerd

Op de voorgrond de Bonifatiuskerk aan de Oostzijde, rechts de Klaas Katerstraat school. De ingang naar het Franschepad was bij de rechterkant van het rijtje bomen aan de rechterzijde van de afbeelding. Links van de torenspits maakte het pad een hoek naar rechts richting Klaas Katerstraat en vervolgens weer naar links tot aan het Blokje (dat later Jan Windhouwerstraat werd). Zie de markering.

20230101-264 1924 Franschepad Blokje Bloemgracht (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1924-01-29 P2)

Het Blokje is het stukje dat in het verlengde van het Franschepad, en aan de zuidzijde van de van Kolstraat lag. Hierover meer in de aparte beschrijving (die nog komt).

20230101-267 1924 Franschepad (Gemeenteblad Zaandam 1924-06-06 P1)

In 1924 zou een start gemaakt worden met de afbraak van de school aan het Franschepad.

20230101-273 1925 Franschepad (De Zaanlander 1925-02-21 P9)

20230101-284 1927 Franschepad AF De Sav. Lohmanstraat (Zaanlandsche Courant 1927-03-26 P5)

20230101-295 1929 Franschepad Jan WIndhouwerstraat (De Zaanlander 1929-09-28 P1)

Niet echt Franschepad, maar wel in de directe omgeving. Het gebouw van de Kindervoeding stond aan het einde van het pad aan de Jan WIndhouwerstraat.

20230311-008 1931 Franschepad (De Zaan 1931-06-17 P5)

Het gebouw met daarop Koffie Thee reclame is van Happe aan de Oostzijde. Rechts daarvan zien we de A.F. de Savornin Lohmanstraat. Eigenlijk liep de A.F. de Savornin Lohmanstraat dus 'dood' tegen het pand Oostzijde 2.

Links op de achtergrond de zagerij van Middelhoven en rechts achteraan het nieuwe Sint Jan ziekenhuis.

20230311-011 1931 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1931-09-07 P2)

In 1931 vond men dat de naam van het Franschepad maar eens veranderd moest worden in de deftiger klinkende Franschestraat. Zelf vind ik het wel aardig om van het Franschepad te blijven spreken, want heel lang heeft het niet geduurd voor vrijwel alle bebouwing van het Franschepad zou verdwijnen. En er was ook "ophef"...!

20230311-012 1931 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1931-09-16 P3)

S. Lootsma schreef een column over de ophef en adviseerde de naam te laten wat hij was....

20230311-015 1931 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1931-12-23 P7)

De wijziging ging echter niet van een leien dakje, zoals u in bovenstaand stukje kunt lezen...

20230311-016 1931 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1931-12-31 P14)

Na het verschijnen van de column van S. Lootsma klom meneer Emmer in de pen en schreef een ingezonden stuk, waarin hij op historisch-socialistische gronden bezwaar maakt en af wil van het "oude aftansche, historisch gevloekte!".

20230311-017 1932 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1932-01-23 P13)

B en W zijn overstag. Het wordt dan toch nog Franschstraat als de gemeenteraad akkoord gaat tenminste.

20230311-018 1932 Franschepad-Franschestraat (De Zaanlander 1932-01-25 P3)

GB van den Berg. In de adreslijsten kom ik deze naam niet tegen. Wel Jb. van den Berg, maar die woonde op nummer 10 volgens het adresboek van 1888. Het is mij niet geheel duidelijk waar precies het trottoir gepland is.

1932 Luchtfoto 22.04988 detail Franschepad

Linksvoor de Klaas Katerstraatschool met links daarvan al de A.F. De Savornin Lohmanstraat nummers 10, 12 en 14. Direct na 14 rechtsaf het Franschepad in. In het midden van de foto ziet u de hoek naar rechts tussen de nummers 56 en 65 door en daarna weer de hoek naar links, om de grote boom heen, zeg maar. De huizen met de lichte daken op de voorgrond rechts van het midden staan aan de Klaas Katerstraat.

1933 Luchtfoto 22.04987 detail Franschepad

Zie ook de tekst hierboven, wellicht wordt het hier iets duidelijker uitgebeeld.

20210317-050 1939 Luchtfoto Oostzijde eo (europeana.eu)

Deze foto is op 8 juni 1939 gemaakt. Vrijwel alle bebouwing van het Franschepad is nog aanwezig.

20200514-015 Panorama van de Klauwershoek Franschepad Klaas Katerstraat (Gemeente Zaanstad)

Het is 1955. Op de voorgrond de nog steeds bestaande Klauwershoek. Rechts de Klaas Katerstraat met school. Helemaal links de ingang van het Franschepad. Rechtsboven een stukje van WIlhelmina- en Ds Lindeboomschool met links daarvan nog de scheepswerf van van Zaane. Zie hiervoor de Prinsenstraat.

20210406-067 1957 Panorama Peperstraat Franschepad (Gemeente Zaanstad)

Oostzijde Panorama (hoek Fransepad) Peperbuurt. Het pand van Happe in de Oostzijde is al verdwenen.

20210211-009 195x Fransestraat Kalverstraat Bloemgracht (Tom Tulleken in FB groep Zaanse Plaatjes)

Deze foto zal eind jaren '50 gemaakt zijn vanaf de toren van de Oostzijderkerk, en sluit aan bij de foto hiervoor. Er is veel te zien, te beginnen links onder met de huizen aan het begin van de Fransestraat en links daarvan de Kalverstraat. Dan het grote gebouw helemaal links in het midden, de r.k. ULO aan de Bloemgracht met rechts daarvan, schuin oplopend, de bomenrij van diezelfde straat en daarachter de (inmiddels gesloopte) rij huizen aan de Bloemstraat. Bovenaan helemaal rechts het grote gebouw van het Sint Jan Ziekenhuis en links daarvan de r.k. St. Bonifatiusschool. Helemaal bovenaan het geheel onbebouwde Oostzijderveld.

20230101-082 1960 Franschepad Kalverstraat (Gemeente Zaanstad)

Nogmaals een beeld van dezelfde omgeving. De Oostzijderkerktoren was een dankbaar plekje om foto's van de omgeving te maken.

Deze huizenzee zal binnen afzienbare tijd tot de geschiedenis behoren. Als de weg van de nieuwe brug doorgetrokken wordt en op de H. Gerhardstraat uitkomt, dan zullen deze huizen van de Fransestraat en de Kalverstraat allemaal verdwijnen. Op de voorgrond wordt een dak gelegd voor de winkel op de hoek van de A.F. De Savornin Lohmanstraat en de Klauwershoek.

1962 Luchtfoto 22.05005 detail Franschepad

Heel wat panden langs het Franschepad zijn hier al verdwenen, om plaats te maken voor de nieuwe Peperstraat. Aan de linkerzijde van de foto zien we de oprit naar de Beatrixbrug en al een stukje tracé van de nieuwe Peperstraat richting Van Kolstraat en H. Gerhardstraat. Linksvoor de Klaas Katerstraat school met schoolplein. Ook de Prinses Ireneschool Langs de Klaas Kanstraat staat er al. 

1963 Luchtfoto 22.04915 detail Franschepad

Vaag is hier nog het Franschepad te herkennen. Naast de Klaas Katerstraat school zien we een goot pand van Ero en links daarvan nog wat restanten van het Franschepad. Hier is wel duidelijk de ‘knik’ te zien (nét linksboven het ronde dak van Ero).

20210317-051 1964 Peperstraat Oostzijde (europeana.eu)

13 juli 1964. Oostzijde: R.K. Sint-Bonifatiuskerk. Kruispunt Peperstraat/Oostzijde. Grote veranderingen zijn gaande, deze zullen verder nog besproken worden bij de Peperstraat. Hier alleen even vermeld in verband met het tijdsbeeld in deze omgeving. Rechts staan nog de panden aan het Franschepad.

20210317-052 Peperstraat Oostzijde (europeana.eu)

Peperstraat R.K. Bonifatiuskerk, vlak na de aanleg tot aan de H. Gerhardstraat. Grondige renovatie van het gehele gebied rond de Peperstraat.

20230101-064 1962 Peperstraat Kalverstraat Franschepad (Gemeente Zaanstad)

20200729-HP1-P70b 1964 Peperstraat (Henk Poppen in “Zaandam jaren 50 en 60”)

Juli 1964. Vanuit de toren van de Bonifatiuskerk. De Peperstraat is doorgetrokken van Oostzijde tot H. Gerhardstraat. Er staan nog wat huizen van de Kalverstraat, de Fransestraat en ’t Blokje. Rechts in het midden zijn nog juist de huizen te zien van figuur 20200729-HP1-P69b 1960 Fransestraat 58-60 en 73 (Henk Poppen in “Zaandam jaren 50 en 60”), die haaks op het eerste gedeelte van de Fransestraat stonden. Deze afbeelding is verderop op deze pagina te vinden bij de beschrijving van de afzonderlijke huisnummers).

20220530-050 Oostzijde Peperstraat Fransestraat Kalverstraat (europeana.eu)

Op de achtergrond het St. Jan Ziekenhuis. Op de voorgrond de kruising van de Peperstraat met links de Oostzijde en rechts de A.F. de Savornin Lohmanstraat.

20200320-007 Peperstraat Franschepad (Gonda Kreeft in FB groep Zaandam Toen en Nu)

Het meeste werk is gedaan. Kalverstraat, van Kolstraat en Fransestraat zijn nu: Peperstraat.

Verhalen en anekdotes

Herinneringen van Willem Maas aan het Franschepad

Een leuk artikel is te vinden in de blog van Frank Maas, waarin hij veel weet te vertellen over zijn voorouders en het leven in Zaandam. Dit is een externe pagina en opent in een nieuw tabblad.

20230101-200 1902 Franschepad (Zaanlandsche Courant 1902-02-26 P2)

In 1902 was er sprake van een uitbraak van vlektyfus. Dat was een zeer besmettelijke bacteriële ziekte en ingrijpende maatregelen waren nodig om deze te bedwingen.

20230101-204 1905 Franschepad (Het Weekblad voor Noord-Holland boven het IJ 1905-11-10 P2)

In 1905 wilde (de hier in het kort maar even zo genoemde) blindenvereniging graag gebruik maken van een deel van de vroegere onderwijzerswoning. De vereniging Kindervoeding wilde graag gebruik maken van een deel van het voormalige schoolgebouw aan het Franschepad.

20230101-296 1905 Franschepad (Het Weekblad voor Noord-Holland boven het IJ 1905-11-17 P2)

Dat er behoefte was aan de Kindervoeding blijkt wel uit bovenstaand stukje. Zaandam was een sociale gemeente, zoals de meeste gemeenten in Nederland. Er werd om elkaar gegeven en er werd gedeeld. Vrijwilligers waren altijd te vinden en hoe arm de mensen het ook hadden, geld voor de mensen die het nóg minder hadden was er altijd.

20230101-213 1910 Franschepad (Zaanlandsche Courant 1910-08-03 P2)

In aanvulling op het vorige bericht nog een verslag uit 1910.

20230101-206 1907 Franschepad Kalverstraat (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1907-12-20 P5)

20230101-208 1909 Franschepad (Het Weekblad voor Noord-Holland boven het IJ 1909-01-01 P5)

Ambtelijke molens draaien langzaam. We zijn ruim een jaar verder voordat we bij de aanbesteding zijn.

20230101-209 1909 Franschepad Kalverstraat (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1909-01-26 P1)

Het kon nog langer duren, er was een herbesteding nodig.

20230101-210 1909 Franschepad (Het Weekblad voor Noord-Holland boven het IJ 1909-02-26 P1)

Maar uiteindelijk was de kogel door de kerk. Het bedrijf uit Haarlem mocht de opdracht aannemen.

20230101-227 1918 Franschepad Lijnbaanstraat (Gemeenteblad Zaandam 1918-11-29 P1)

In het Overzicht hierboven zijn al wat foto's getoond van de wijzigingen die zouden worden aangebracht in deze omgeving. Hierboven zien we de aanstalten voor de Klaas Katerbuurt.

20230101-243 1920 Franschepad (Zaanlandsche Courant 1920-09-04 P2)

In 1920 werd er gesproken over uitbreiding van de begraafplaats. Deze was op de plaats waar nu het Verzetsplantsoen is, de uitbreiding was bedoeld tot aan waar nu de Dominee Baxstraat is.

20210428-116 1947 Oostzijde Kalverstraat Fransestraat (De Zaanlander 1947-01-25 P3)

Even een stukje geschiedschrijving zonder jaartallen over het stukje Oostzijde tussen kerk en Franschepad, met aandacht voor de school van meester Bakker.

20230311-124 1948 Fransestraat Blokje (De Typhoon 1948-01-14 P2)

Het Fransche bagger pad. De bewoners hadden er genoeg van. En toch werd dit weer uiterst netjes uitgedrukt.

20230311-148 1948 Fransepad (De Zaanlander 1948-10-22 P4)

Een mooi verhaal van J. Maas, van nummer 27, die terug kijkt op zijn jeugd en de medebewoners langs het Franschepad.

20230311-136 1949 Fransestraat (De Zaanlander 1949-10-10 P4)

Ik twijfelde nog of dit onder het kopje Criminaliteit thuis zou horen. Maar daar was het te koddig voor.

20230311-140 1950 Fransestraat 6 (Grootveldt), 7 (Beekman), 1 (Troost) (De Typhoon 1950-07-18 P2)

Mijn vermoeden is dat de drie gewoon samen aan het spelen waren op een plekje waar ze vast niet mochten komen. Maar desalniettemin was Johnny toch de held!

Lief en leed

20200707-032 1935 Kalverstraat Fransestraat vuilnisauto (Bart Keizer in FB groep Zaanse Plaatjes)

Franschepad en Kalverstraat waren best wel smal. Vandaar dat voor de kleinere wegen een speciale vuilniswagen in gebruik was...

20230311-114 1946 Franschestraat (De Zaanlander 1946-11-12 P2)

Vroeger. Toen de kinderen nog gewoon buiten speelden en kattenkwaad uithaalden...

20230311-115 1948 Franschestraat 59 (De Zaanlander 1948-12-29 P2)

Ja, als er dan uiteindelijk dit jaar toch eindelijk nog een grote brand uitbreekt, wil je wel iedereen inschakelen en zijn bed uitjagen. Nou ja, bijna iedereen dan, gelukkig werd de burgemeester nog net niet gewaarschuwd.

Van snert krijg je wel vaker 'de dunne'. Maar in dit geval was het toch echt wel wat heftiger kennelijk.

20230311-134 1949 Fransestraat (De Typhoon 1949-07-23 P2)

Rond 1940 woonde er een familie Aarts op nummer 4. Dus wellicht kwam Tini Aarts daar ook vandaan.

Criminaliteit

Het viel me op dat er nogal wat verhalen in de kranten stonden over criminaliteit waarbij het Franschepad genoemd werd. Hieronder maak ik u daar deelgenoot van. Vaak was teveel drank de oorzaak van misdragingen waarom 'de Hermandad' ingeschakeld moest worden.

20230101-266 1924 Franschepad (De Zaanlander 1924-05-28 P2)

Kijk, zo werd dat vroeger opgelost.

20230101-268 1924 Franschepad (De Zaanlander 1924-06-18 P13)

Waarschijnlijk woonden de commensaals in 'het logement', waarover later meer.

20230101-269 1924 Franschepad (De Zaanlander 1924-06-21 P14)

Commensaals waren een bekend begrip in de vorige eeuw. Er werd wat mee verdiend of er werd wat gezelschap mee naar binnen gehaald. Maar het belangrijkste waren toch wel de economische redenen vermoed ik.

20230101-272 1925 Franschepad (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1925-02-17 P1)

Volgens mij was deze van W. een jaar eerder (zie hierboven) ook al eens van het padje (van het Franschepadje).

20230101-274 1925 Franschepad (Zaanlandsch Nieuws- en Advertentieblad 1925-03-17 P2)

In die tijd was dat bedrag best wel een flink kapitaal.

20230311-034 1934 Franschestraat (De Zaanlander 1934-03-30 P6)

20230311-043 1936 Franschestraat 49 (De Zaanlander 1936-11-14 P15)

20230311-064 1941 Franschestraat (De Zaanlander 1941-05-29 P3)

20230311-119 1947 Fransestraat (De Zaanlander 1947-09-02 P4)

20230311-144 1952 Fransestraat (De Zaanlander 1952-02-01 P2)

20230311-146 1952 Fransestraat (De Zaanlander 1952-11-03 P2)

Logement

Halverwege het Franschepad, daar waar het pad een bocht naar rechts maakte, kwam je automatisch terecht bij 'het logement' van Oosterhek. Hierboven kwam het al eens ter sprake. Het logement bood onderdak aan tal van commensaals, al dan niet voor langere tijd. In de adressenlijst is dan ook een groot aantal namen terug te vinden op nummer 63. Vaak mensen die tijdelijk onderdak nodig hadden voor het werk. Van een partner was doorgaans geen sprake, en vertier werd meest gezocht in de drank. Vandaar dat het logement niet in een al te best daglicht stond bij de nabije buren, én bij 'de Hermandad'.

20230311-002 1930 Franschepad (De Zaanlander 1930-05-14 P7)

Of het een grapje van de redactie was, of dat er een diepere betekenis achter de kop zat weet ik niet, maar volgens mij is het gezegde 'Boontje komt om zijn loontje'...

20230311-053 1939 Franschestraat 61-63 (De Zaanlander 1939-03-23 P5)

Huisnummers en bewoners

Huisnummerkaarten

1832 Kadasterkaart Sectie I Blad 1 – Franschepad (Gemeente Zaanstad)

Allereerst in dit hoofdstuk een kadasterkaart uit 1832, waarop nog wat oudere straatnamen te zien zijn, die op de huisnummerkaart niet meer voorkomen. Zo zien we bijvoorbeeld rechts nog het Blokje, op de plaats waar later de Jan Windhouwerstraat zal komen.

1940 Huisnummers Sectie I Blad 1 Franschepad-straat (Gemeente Zaanstad)

Op deze huisnummerkaart uit 1940 zijn wat huizen grijs gemarkeerd. Dat wil zeggen dat zij op dat moment gesloopt waren. Gelukkig zijn de nummers nog zichtbaar, zodat we kunnen zien waar de huizen stonden waar de mensen woonden zoals die in de adreslijsten vermeld zijn.

Bewoners - adreslijsten

In het HOOFDDOCUMENT staan opmerkingen t.a.v. het verzamelen van de adresgegevens.

Oneven nummers

Adreslijst Franschepad 1-15 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 17-31 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 33-47 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 49-61 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 63-73 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 75-89 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 91-101 oneven 20230213 (Rob Klaassen)

Even nummers

Adreslijst Franschepad 2-22 even 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 24-50 even 20230213 (Rob Klaassen)

Adreslijst Franschepad 52-60 en 148 even 20230213 (Rob Klaassen)

Waar nummer 148 vandaan komt is mij niet bekend, wellicht moet dit nummer 14B zijn...

20201027-012 1916 Oostzijde Franschepad (Tom Tulleken in FB groep Zaanse Plaatjes)

Het is 1916 als een groot deel van de Zaanstreek (met name de oostelijke kant) wordt getroffen door een overstroming. De fotograaf staat hier met zijn rug naar de Klauwershoek aan het begin van de Oostzijde. Het witte pand komen we nog wel een paar maal tegen, dat was van groentehandelaar Gon, later Happe, adres Oostzijde 2. Rechts is de ingang naar het Franschepad.

20200506-009 1916 Oostzijde Franschepad (Gemeente Zaanstad)

Foto ongeveer vanaf dezelfde kant, maar nu is de bebouwing aan de Oostzijde tegenover het Franschepad ook zichtbaar.

20230311-023 1932 Franschestraat Oostzijde 2 (De Zaanlander 1932-02-27 P15)

We lezen een stukje over het pand Oostzijde 2, op de hoek met het Franschepad. Verzocht werd een raam te mogen plaatsen aan de zijde van het Franschepad.

20230311-025 1932 Franschestraat Oostzijde 2 (De Zaanlander 1932-04-08 P2)

Enige maanden later. “De smakelijke wijze van etaleeren maakt het geheel een lust voor de oogen.”

20210315-155 1950 Fransepad (europeana.eu)

De winkel van Happe aan de Oostzijde nummer 2.

De foto is genomen met de Klauwershoek in de rug van de fotograaf. Waar de fietser staat is het Franschepad.

20210315-150 1951 Fransepad Oostzijde (europeana.eu)

Rechts zien we de winkel van Happe, waarvan het officiële adres aan de Oostzijde is. Maar omdat het een nogal in het oog springend pand was komt het hier toch even aan de orde. Ook op andere foto’s komt het pand in beeld.

We staan in het Franschepad (Fransestraat) en kijken naar de Oostzijde, linksaf is de Klauwershoek.

20200506-025 1955 Oostzijde 2 Franschepad Gemeente Zaanstad)

Oostzijde met de hoek van het Fransepad. De groente en fruitwinkel van P. Happe tijdens de Bananenoorlog

20230101-069 1958 Oostzijde Kalverstraat Franschepad (Gemeente Zaanstad)

V.l.n.r. op Oostzijde nummer 10 de woninginrichter A. Zegers & Zoon. Bakker J. van der Voort op 8, dan de Kalverstraat, op de hoek de kruidenierswinkel van G. Dekker, de winkel van C. Kraaier en dan de woningen op 2b en 2c (niet zichtbaar) van Scalogne en Espeet (Beumer en Clijnk) en tenslotte groenteboer Happe op 2. Achteraan naar links is het begin van de A.F. De Savornin Lohmanstraat en ook het Franschepad, tegenover de Klauwershoek die rechts achteraan begint.

20210315-154 1960 Fransepad (europeana.eu)

Sloop van de panden op het Franschepad met het pand van Happe (Oostzijde 2) ten behoeve van de bouw van de Beatrixbrug en de aanleg van de nieuwe Peperstraat. De panden rechts komen we hieronder nog tegen.

20200507-065 Oostzijde Franschepad (Rob Clijnk in FB groep Zaandam Toen en Nu)

Rond 1960 toen de Beatrixbrug al gerealiseerd was kon je alleen nog maar linksaf de Oostzijde in en rechtsaf de A.F. De Savornin Lohmanstraat in, en de gebouwen rechts staan aan die laatstgenoemde straat en daarachter de Klaas Katerstraat school. Het pand van Happe is hier weg en de ingang naar het Franschepad is dus wat ruimer geworden.

20210315-103 Kalverstraat Franschepad (europeana.eu)

Zaandam Oostzijde R.K. St. Bonifatiuskerk en huizen aan de Kalverstraat en het Fransepad.

Ik vermoed dat de foto is gemaakt vanaf het dak van de Klaas Katerstraatschool. Met behulp van de luchtfoto hieronder kan ik proberen uit te leggen wat we hierboven zien. De fotograaf zal hebben gestaan op of bij het hoekje van de Klaas Katerstraatschool dat nog net te zien is rechts op de luchtfoto. Kijkend in de richting van de kerk zag hij links wat lagere huizen en dan twee hogere (het donkere en het lichtere huis hierboven). Daarachter nog enkele huizen en het rijtje recht achter het donkere huis zien we op de luchtfoto ook, langs de Kalverstraat. 

1924 Luchtfoto 22.04940 detail Franschepad gemarkeerd

De gekleurde lijn, welke rechts bij de Oostzijde begint, geeft aan waar het Franschepad loopt, inclusief het "knikje". Uiterst rechts de Klaas Katerstraatschool.

20210308-054 190x Kerkhofpad (Gonda Kreeft in FB groep Zaandam Toen en Nu)

Deze foto verdient nog wat nader onderzoek. Ik nodig u uit om mee te denken. Ook bij het Archief van de Gemeente Zaanstad konden ze me hiermee niet veel verder helpen. Ik zal de meningen en discussies hieronder proberen samen te vatten.

Het is niet de school aan het Franschepad. Het is ook niet de Klaas Katerstraat school (die zou iets meer naar links gerealiseerd worden). De Oostzijde is hier niet te zien, immers de Bonifatiuskerk heeft de entree aan de Oostzijde, met de toren, dus de Oostzijde ligt verder naar links. Aan de hand van de schoorsteen rechts langs de kerk (gebouwd in 1905) kunnen we vaststellen dat we niet naar een gespiegelde foto kijken. De schoorsteen is later overigens verwijderd.

Er was vroeger een tuiniersbedrijf langs het Kerkhofpad, daar zouden de kassen van kunnen zijn geweest.

Zoals ik het nu zie moet de foto genomen zijn vanaf ongeveer de Lijnbaanstraat / Ds. Baxstraat. Blijft mijn grote vraag wat het grote gebouw rechts van het midden voorstelt. Mocht ik er ooit achter komen, dan komt dat hier te staan!

Einde van dit document

Wilt u door middel van de hoeveelheid sterren aangeven hoe u deze pagina waardeert?